فرضیه یا سوالات مهم
در این قسمت توضیحاتی پیرامون ضرورت داشتن فرضیه و ویژگی های آن و نیز نحوه ارائه سوالات مهم در تحقیق ارائه می گردد .
اهداف درس
شما در یابان این قسمت باید قادر باشید:
- تعریف فرضیه، انواع آن وخصوصیات یک فرضیه خوب را بیان کنید.
- توضیح دهید فرضیه هاچگونه روابط بین متغیرها رابیان می کنند؟
- با ذکر مثال بیان کنید سوالات مهم در کجا مطرح می شوند؟
- ویژگی ها و نحوه بیان سوالات مهم را مشخص نمائید.
- قدرت تصور در انسان یکی از ویژگیهای مهم می باشد این قدرت به فرد امکان می دهد تا در مورد موضوعات مختلف بیاندیشد، حدس بزند، تصویر ذهنی ایجاد کند و راه حل های مختلف پیشنهاد کند. در تحقیق به روش علمی که حول محور یک مسئله یا مشکل صورت می پذیرد، از این قدرت تصور و حدس ذهنی برای تدوین یک یا چند فرضیه برای نتیجه تحقیق استفاده می شود. از این رو می توان فرضیه تحقیق را یک حدس علمی یا پیش داوری دانست که بوسیله ی جمع آوری حقایقی که منجر به قبولی یا رد آن فرضیه می شود مورد آزمایش قرار می گیرد. به عبارت دیگر فرضیه را راه حل پیشنهادی محقق برای مسئله تحقیق و یا نتیجه تحقیق دانسته اند.
- گاهی اوقات از یک فرمول برای بیان فرضیه استفاده می شود، بدین شکل که:”اگر چنین و چنان رخ دهد چنین و چنان خواهد شد” . این تعبیر ساده و روان به محقق امکان می دهد تا بتواند در جریان تدوین مسئله تحقیق خود، فرضیه ای مناسب که به طور قطعی با کل پژوهش او در ارتباط خواهد بود، بیان نماید. نکته با اهمیت در اینجا آن است که محقق باید دقت نماید که در جریان انجام تحقیق ، او صرفا” قصد آزمایش فرضیه را دارد نه اثبات آن ، البته چنانچه در پایان تحقیق ،نتایج ، حاکی از اثبات فرضیه او بود می تواند آن موضوع به شکل یک بحث علمی مورد عنایت قرار دهد.
- در هنگام بیان فرضیه محقق به بررسی روابط بین متغیرها می پردازد. به طور متداول این بیان به سه شکل صورت خواهد گرفت:
- محقق برای تهیه فرضیه مناسب تحقیق عمدتا از منابع علمی در اختیار خود کمک خواهد گرفت. یافته های علمی قبلی که در زمینه موضوع تحقیق انجام گرفته است یکی از منابع اصلی برای تهیه فرضیه است. همچنین تجربیات شخصی فرد محقق می تواند نقش مهمی را در این زمینه ایفا نماید. گاهی اوقات فرضیه هائی مبتنی بر خیال و با مطالب غیر علمی، الهامات و پیشنهادات غیر عادی هم مطرح می شود که در برخی موارد به نتایج خوبی نیز نائل گردیده است.
- بیان یک فرضیه ممکن است به شکلی مثبت انجام شود که در آن رابطه بین دو یا چند متغیر یا تفاوت بین آنها بصورت احتمالی و به شکل خبری مثبت بیان می شود.
- گاهی در فرضیه منکر وجود رابطه بین متغیرها شده و آنرا به شکل جمله خبری منفی بیان ی نمایند.
- ممکن است در فرضیه موضوع به شکل ضمنی مطرح شود.
- ملاکهای مختلفی برای یک فرضیه خوب برشمرده اند که مهمترین آنها عبارتند از:
- روش ، معین و مشخص
- داشتن حدود مشخص ،کوتاه و مختصر
- قابلیت اندازه گیری داشتن
- قابل فهم بودن (تعریف مناسب و خوب)
- بیان بر اساس تئوری ها و نظریه های موجود
مرتبط بودن با عنوان تحقیق
- یک نکته قابل توجه در مورد دانشجویان بویژه در دوره های کارشناسی ارشد آن است که در نوشتن فرضیه برای طرح تحقیق خود دچار این چالش می شوند که آیا در طرح تحقیق نیز باید ” فرضیه آماری صفر یا خنثی (H0) ” و نیز” فرضیه تحقیق یا ( H1 ) ” را بنویسند یا خیر؟ پاسخ آن است که در طرح تحقیق صرفا نیاز به نگارش ” فرضیه تحقیق ” وجود دارد وبه ” فرضیه آماری خنثی یا صفر” که در آن هرگونه تفاوت یا تغییری رد می شود نداریم. در حالیکه در” فرضیه تحقیق ” پیش بینی و جهت گیری محقق نشان داده می شود. نکته دوم و ضروری آنکه ” فرضیه تحقیق ” را به دوگونه می توان نوشت:
- فرضیه دو دامنه: که اختلاف را بدون در نظر گرفتن سمت و جهت آن بیان می کند.
- فرضیه یک دامنه : که جهت گیری محقق را در نوع تفاوت بیان می کند.
- لازم است به ذکر است که مطالعات تحلیلی و تجربی به طور اصولی نیازمند به داشتن فرضیه هستند و این یک الزام منطقی است لیکن در مطالعاتی که صرفا به صورت توصیفی انجام می شوند نیازی بداشتن فرضیه نیست بلکه در این گونه موارد از سوالات مهم برای تدوین آنچه باید مورد اندازه گیری قرار گیرد استفاده می نمائیم.
- فرضیه و سوالات مهم عمدتا از اهداف تحقیق حاصل می شود بویژه در موردسوالات مهم باید دقت نمود که با دقت در هدف نوشته شده باید سوالاتی را تهیه نمود که با پاسخ بدانها بتوانیم به هدف موردنظر دست پیدا کنیم. بدیهی است در مورد تحقیقات تجربی و تحلیلی که معمولا حول یک سوال مشخص و رسیدن به پاسخ آن انجام می شود. فرضیه ما هم در همان مسیر و در پاسخ به سوال تحقیق تدوین خواهد شد. نکته حائز اهمیت در نوشتن سوالات مهم آن است که باید دقت نمائیم در حد ضرورت سوالات را مطرح نمائی و چه جزئیات سوالات باید در برگه پرسشنامه یا برگه مشاهده و یا برگه مصاحبه که بعدا توضیح خواهیم داد آورده شوند.
ممنون از اطلاعات شسته ورفتتون.